W październiku można dostrzec tu w Zwoleniu na Mazowszu wiele ciekawych czy wręcz frapujących zjawisk przyrodniczych. Oto na dobre rozpoczęły się przeloty ptaków. Zjawisko to dotyczy nie tylko tak spektakularnych form, jak żurawie (podążające w hałasujących klangorem - ich krzykiem, wielkich stadach, kluczach, na południe), czy gęsi (foto),

Niektóre gatunki ptaków z licznego ugrupowania ornitofauny środowisk przyrodniczych Gminy Zwoleń (w tym ptaki drapieżne, śpiewające i gęsi zbożowe).

 

(w tym ostatnim przypadku zwłaszcza zbożowe i białoczelne – gęsi migrują także w kluczach, lecz w przeciwieństwie do żurawi głównie w kierunku zachodnim). Także inne formy podejmują trud przelotu na zimowiska. Nasila się migracja ptaków z rzędu śpiewających, siewkowych czy drapieżnych. W dzień wędrują zięby, skowronki, świergotki – zwłaszcza drzewne i łąkowe, i inne formy, takie jak krukowate, np. sójki.  Nocami można usłyszeć natomiast migrujące drozdy – śpiewaki, kosy i czasem jeszcze droździki (najmniejsze i rzadko w Polsce lęgowe, choć dość częste na przelotach, także w Zwoleniu). Z rzędu drapieżnych (szponiastych) napotkamy często wędrowne, zwłaszcza młode myszołowy, trzmielojady, krogulce czy jastrzębie (foto), choć niekiedy „trafi się” nam tak rzadki gość, bardziej koczujący niż ściśle wędrowny, jak orzeł bielik (foto) czy przelotny już konkretnie na zimowisko rybołów. Czasem dostrzeżemy także na niebie czy nad doliną wędrowne ptaki drapieżne, błotniaki (już rzadko stawowego, częściej – zbożowego), czy zaobserwujemy sokoły pustułki czy  stadne sokoły kobczyki. Na początku miesiąca dość często można było tu u nas napotkać podążające na zachód, na zimowiska, takie ptaki siewkowe, jak czajki, bekasy kszyki, siewki złote czy krwawodzioby i brodźce piskliwe. I to niektóre z nich nie tylko w dolinie naszej rzeki – Zwolenki, ale także na polach i łąkach w dalszej od niej odległości.

Migracje to nie jedyne frapujące zjawiska w życiu ptaków w miesiącu październiku. W dolnie Zwolenki i w lasach w pobliżu Zwolenia z łatwością napotkamy podczas nawet krótkiego spaceru liczne koncentracje dźwięcznie nawołujących głosami kontaktowymi sikor wielu gatunków, w tym najliczniejszych bogatek oraz modraszek. Jeśli „przejrzymy” taką grupę z użyciem lornetki i poznając odmienności w ich nawoływaniu, co polecam, dostrzeżemy nie tylko rzadsze sikory, takie jak sikory ubogie czy czarnogłówki, dalej w lasach sosnówki i czubatki, ale natkniemy się z pewnością na takie „rodzynki”, jak pełzacze leśne i ogrodowe, piękne i delikatne raniuszki, zwinne kowaliki i różne gatunki dzięciołów. Te ostatnie, to obecne nie tylko w dolinie rzeki Zwolenki, ale i w lasach – dzięcioł zielony i średni, pospolity dzięcioł pstry duży i imponujący rozmiarami oraz wokalnością dzięcioł czarny (foto). W takich okolicach, choć nie tylko w lasach, ale i w dolinie Zwolenki „łatwo” obecnie o zasłyszenie odgłosów, zwłaszcza ostrzegawczych, pięknych, także obecnie wędrownych, rudzików, czy skromniej ubarwionych pokrzywnic czy strzyżyków.

Na polach z kolei z dużą łatwością wykryjemy w tych dniach mobilne stada odpoczywających skowronków, żerujących makolągw, szczygłów, dzwońców, koncentracje żerowe trznadli, potrzeszczy, potrzosów i zięb (foto), z domieszką już obecnych na naszej ziemi, a lęgowych tylko na wschodzie Europy zięb jerów. To ptasie „bractwo” często właśnie na polach „eksploatuje” nań polując szereg drapieżców (ptaków szponiastych), nie tylko ściśle rzecz ujmując (jak to jest w przypadku myszołowów, pustułek, krogulców i jastrzębi), ale interesuje się nimi także drapieżny, choć iście wyjątkowy, ptak z rzędu śpiewających, oryginalny i nienaganny estetycznie, strojny w odcienie czerni, bieli i koloru popielatego  - dzierzba srokosz (foto). Nie należą tu do rzadkości także spotkania z sikorami, drozdami kwiczołami, gołębiami – grzywaczami (foto) i sierpówkami czy szeregiem innych form.

Warto w tym miejscu zachęcić mieszkańców naszej Gminy Zwoleń do bytności w każdym typie środowiska w obecnym czasie, by samodzielnie odkrywać tajniki Życia Natury. Może to być wizyta – spacer na pole, w dolinę rzeczną Zwolenki, i to także na jej odcinku miejskim przed ulicą Chopina, czy po lesie. Trud taki pozwoli podpatrywać nie tylko opisane wyżej zjawiska związane np. z migracją ptaków, ale też ogólnie z ich ekologią czy zachowaniem (etologią), tak jak to ująłem w tym artykule powyżej. I nie tylko – dość napisać, że jesień i nadchodząca zima to okres kiedy z łatwością można wiele się dowiedzieć o życiu innych grup zwierząt, np. dzikich ssaków, tropiąc ich ślady i tropy! (foto). Gdy dodać, że w wielu miejscach (foto) napotkamy jeszcze ostatnie, jesienne kwiaty, a także grzyby różnych gatunków, a nawet płazy, np. żaby trawne i ropuchy szare czy w ogóle popatrzymy na niezwykły krajobraz w wielu zakątkach Ziemi Zwoleńskiej, to nie trzeba chyba nikogo długo namawiać na tak szlachetne przedsięwzięcie! Zapraszamy na drogę samodzielnych i porywających obserwacji przyrody tuż obok nas, tu, w Zwoleniu i okolicy! Jak widać z pewnością warto… / Jeśli Drogi Czytelniku chcesz poznać więcej szczegółów – czytaj o atrakcjach przyrodniczych, zwłaszcza ornitologicznych nie tylko Zwolenia i okolic na moich stronach „endoors” (dziennik przyrodniczy):  http://endoors.blox.pl i „enstories” (opowiadania przyrodnicze i eseje): http://enstories.blox.pl  Zapraszam!

Janusz Kupis

Krajobraz doliny rzeki Zwolenki na północ od ulicy F. Chopina – proponowane miejsce frapujących obserwacji przyrody naszego miasta Zwoleń.

Tropy sarny i lisa oraz (u dołu, od lewej) młoda ropucha szara i dorosła żaba trawna, zwierzęta obecne w różnych środowiskach naszej gminy.

Kolory jesieni – bogactwo barw i gatunków roślin kwiatowych i grzybów.

Jesienny krajobraz górnego odcinka rzeki Zwolenki pod Jedlanką.

Urokliwy zbiornik wodny (tzw. „dół”), w dolinie poniżej miasta Zwoleń.

Krajobraz leśnego boru (Puszcza Kozienicka) pod Zwoleniem.

Fotogeniczne pola w granicach miasta, na północ od Zwolenia, bogate w rozmaitą bioróżnorodność.